2 kwietnia to Światowy Dzień Świadomości Autyzmu. Został on ustanowiony w 2008 r. Jego celem jest propagowanie wiedzy na temat autyzmu i budowanie wrażliwości społecznej w tym zakresie.

   Autyzm jest zaburzeniem o charakterze neurologicznym, dotyczącym mózgu i mającym najczęściej podłoże genetyczne. Pierwsze objawy ujawniają się już na etapie okresu dziecięcego i trwają tak naprawdę do końca życia. Autyzm cechuje brak reakcji ze strony dziecka na polecenia, brak zabawy z rówieśnikami, trudności z wyrażaniem emocji czy porozumiewaniem się zarówno za pomocą gestów jak i mowy. Często zachowanie autystycznego dziecka odbieramy jako dziwne. Zaburzenie to ma wiele odmian, zdarza się, że dziecko po prostu się wolniej rozwija - co często mylone jest właśnie z autyzmem. Mimo że istnieje wiele czynników zwiększających ryzyko autyzmu, nadal nie są znane konkretne przyczyny powstawania.

Aktualnie, gdy mowa o autyzmie, coraz częściej słyszymy o neuroatypowości, co wskazuje nam na to, że przy autyzmie układ nerwowy jest atypowy, zaś dwóch osób z autyzmem

o takich samych cechach czy problemach po prostu nie ma. Z tego względu każdy plan pomocy i terapii dla dzieci z autyzmem jest inny, bo indywidualny.

    Przyczyny powstawania autyzmu:

Nie do końca wiadomo co tak naprawdę powoduje autyzm, jednak za główne czynnik uważa się genetykę (określono dużą liczbę genów odpowiedzialną za autyzm) oraz środowisko. Badania przeprowadzone u autystycznych pacjentów wykazały pewne nieprawidłowości w kilku rejonach mózgu. Oprócz tego inne badania sugerują, że osoby z autyzmem mają zły poziom serotoniny i innych neuroprzekaźników w mózgu. To wszystko może sugerować, że zakłócenia w rozwoju mózgu u płodu na wczesnym etapie rozwoju oraz zaburzenia w genach, mogą wpływać na powstawanie autyzmu.

U około 15-20 proc. dzieci z autyzmem obecna jest mutacja genetyczna, która zwiększa ryzyko rozwój zaburzenia. Niektóre choroby uwarunkowane genetycznie, jak zespół łamliwego chromosomu X czy zespół Retta, są dobrze znane z tego, że zwiększają ryzyko autyzmu. W przypadku, gdy rodzice mają już jedno dziecko autystyczne, ryzyko, że drugie również urodzi się z tym zaburzeniem wynosi blisko 20 proc. - dowodzą tego przełomowe badania naukowców z University of California w Davis. W przypadku, gdy rodzice posiadają dwójkę dzieci z autyzmem, ryzyko, że trzecie również będzie autystyczne, wynosi już aż 32 proc. Szereg przeprowadzonych badań donosi, że lek przeciwdrgawkowy (kwas walproinowy) może zwiększać ryzyko autyzmu u dzieci, które były narażone na jego działanie jeszcze przed przyjściem na świat. Z kolei inne badanie wykazało wyższe ryzyko tego zaburzenia wśród dzieci eksponowanych w życiu płodowym na leki przeciw depresji. Natomiast stosowanie w okresie prenatalnym witamin powiązano z niższym ryzykiem autyzmu.

    Autyzm – objawy:

W typowych postaciach objawy autyzmu pojawiają się przed 3. rokiem życia. Pierwsze symptomy u dziecka obserwują zazwyczaj rodzice – w niektórych przypadkach już w wieku niemowlęcym. Martwi ich to, że dziecko jest za bardzo grzeczne, spokojne, nie wzdryga się na hałas, nie skupia wzroku na wchodzących osobach, a gdy weźmie się je na ręce – sztywnieje. Oprócz tego dziecko godzinami wpatruje się w jeden punkt, np. tykający zegar, nie gaworzy oraz nie rozwija mowy. Zdarza się również, że początkowo rozwój dziecka przebiega prawidłowo,            a nietypowe zachowania pojawiają się niespodziewanie. Atypowość układu nerwowego powoduje nietypową wrażliwość sensoryczną - często kiedy to nadwrażliwość słuchowa, dotykowa, smakowa/węchowa oraz pod wrażliwość czucia głębokiego. Reakcje dzieci są nieadekwatne do bodźców dla przeciętnej osoby, jednak są normalną reakcją przy ich specyfice układu nerwowego.

   Jak zachowuje się dziecko cierpiące na autyzm?

Dziecko autystyczne zamyka się w swoim świecie. Jest on nieco zniekształcony, ale na tyle absorbujący, że dziecko nie widzi potrzeby rozmowy z ludźmi znajdującymi się w jego otoczeniu. Dochodzi do całościowego zaburzenia rozwoju. Dziecko unika kontaktu

z rówieśnikami i rodziną. Bez powodu przestaje odzywać się do mamy, wszystkich wokół traktuje jak powietrze. Nie pozwala się dotykać i sztywnieje, gdy weźmie się je na ręce, nie ma na nic ochoty. Nie prosi rodziców o super zabawki. Nie reaguje na ból. Nie cieszy się, gdy przejeżdża ukochana dotychczas ciocia. Gdy dostanie ulubione lody – nie okazuje, że mu bardzo smakują. Delikatne znaki (grymas, gesty innych osób) nie mają dla niego większego znaczenia. Można się uśmiechać do niego z najszczerszą czułością, a ono wcale nie zwróci na to uwagi i nie odbierze tego jako czegoś miłego. Dziecko autystyczne przestaje rozmawiać,

a jeśli mówi, to w sposób zaburzony, nielogiczny, ciągle powtarza słowa lub hasła z reklam telewizyjnych. Zamiast „ja”, mówi „ty”, posługuje się niezrozumiałymi zwrotami. Zachowania dziecka z autyzmem są stereotypowe – macha rękami lub kręci się w kółko. Nadmiernie przywiązuje się do niektórych przedmiotów. A jeśli ktoś mu je zabierze, wpada w panikę. Nie lubi, gdy ktoś zmienia jego dotychczasowe przyzwyczajenia. Lubi chodzić tą samą drogą, jeść z tego samego talerza, sprzątać tą samą szczotką. Źle znosi zmiany w jego codziennych czynnościach.

Dzieci z zaburzeniem ze spektrum autyzmu mają często bardzo wybiórczy i ograniczony zakres zainteresowań, z tego powodu bywają ekspertami w wąskich dziedzinach. Czasami wykazują niezwykłą pamięć, której jednak nie wykorzystują w życiu codziennym, w szkole, w kontakcie ludźmi. Dzieci autystyczne często odczuwają lęk i łatwo stają się agresywne, miewają zaburzony sen. Diagnoza stawiana jest przez zespół, w którego skład wchodzą psycholog, pedagog specjalny, psychiatra.

   Dziecko autystyczne zazwyczaj:

• nie uczestniczy w zabawie z rówieśnikami,
• lubi samotność,
• bardzo rzadko się uśmiecha,
• bardziej interesuje się kontaktem z przedmiotami niż ludźmi,
• ma mimikę twarzy, która nie wyraża wielu emocji,
• zazwyczaj unika kontaktu wzrokowego z inną osobą,
• bywa nadpobudliwe i impulsywne,
• nie reaguje na swoje imię,
• często wpada w agresję bez wyraźnego powodu,
• prawie wcale nie mówi, a jeśli już to używa słów nie mających znaczenia,
• wprowadza przedmioty w jednostajny ruch obrotowy,
• kiwa, obraca się w jednym miejscu bez przerwy,
• ma utrudnione kontakty z innymi ludźmi,
• jeśli rozmawia - to na jeden temat,
• jest nadwrażliwe na dźwięki i dotyk,
• czasem nie reaguje na ból,
• nie biega w podskokach,
• nie ma spontanicznych odruchów.

Jeśli zauważasz u swojego dziecka niepokojące objawy, możesz umówić się na szybką konsultację                            z pediatrą/psychiatrą/terapeutą.

Niestety świadomość społeczna w kwestii zaburzeń rozwojowych jest w Polsce bardzo niska. Reakcje na odmienne zachowanie osób w spektrum autyzmu bywają okrutne i krzywdzące. Dziecko jest zazwyczaj oceniane jako źle wychowane, niegrzeczne, wręcz rozwydrzone,

a dorosły będący w spektrum autyzmu to dziwak. Takie oceny nie powinny mieć miejsca,

a rodzina borykająca się z trudnościami związanymi z życiem z autyzmem, zostaje w taki sposób pokrzywdzona. Światowy Dzień Świadomości Autyzmu ustanowiono właśnie po to, aby zwiększyć świadomość o autyzmie.

   Autyzm - Wskazówki dla rodziców

Skonsultuj się z lekarzem i terapeutą, jeśli dziecko:

• ma zaburzony rozwój mowy, nie komunikuje się z otoczeniem,
• nie nawiązuje kontaktów społecznych,
• nie reaguje na imię

To niezwykle ważne, by terapię rozpocząć możliwie wcześnie.