Dziecko lub osoba dorosła z mutyzmem wybiórczym najczęściej swobodnie rozmawia w domu, ale milczy lub nie rozmawia swobodnie w przedszkolu, szkole czy w innych sytuacjach społecznych. Zaburzenie najczęściej rozpoczyna się między drugim, a piątym rokiem życia i powinno być diagnozowane już po miesiącu milczenia     w danym miejscu. Niestety często jest diagnozowane dopiero w szkole podstawowej w wieku 8-12 lat. Dziecko    z mutyzmem wybiórczym może w ogóle nie odzywać się do nauczycieli, rówieśników lub mówić tylko do wybranych osób. Niektóre dzieci z mutyzmem wybiórczym mają problemy z  jedzeniem na terenie szkoły              i korzystaniem z toalety. Zazwyczaj nie mają trudności dydaktycznych, a często, w sytuacjach gdy mowa nie jest wymagana, mogą odnosić sukcesy szkolne. Z mutyzmu wybiórczego się nie wyrasta, ale trzeba nad nim pracować! Dzieci z mutyzmem wybiórczym często mają inne zaburzenia lękowe. Zazwyczaj są w normie intelektualnej. Pozostawione bez pomocy są narażone na fobię społeczną, izolację i depresję. Nie ma jednej odpowiedzi na pytanie dotyczące powodu o przyczynę wystąpienia i zdiagnozowania mutyzmu wybiórczego! Powody i czynniki sprzyjające mogą być różnorodne.

Czynniki predysponujące:

• zaburzenia językowe, zaburzenia mowy
• lękliwość, nadwrażliwość dziecka
• nieśmiałość lub mutyzm występujący w rodzinie
• choroby psychiczne występujące w rodzinie, szczególnie zaburzenia lękowe

Czynniki wywołujące:

• separacja od rodziców, utrata bliskiej osoby i inne negatywne doświadczenia dziecka np. zgubienie się w sklepie, zostawienie pod opieką innej osoby niż rodzice
• częste przeprowadzki i migracja
• rozpoczęcie przedszkola lub szkoły
• świadomość niedoskonałości mowy
• prześladowanie lub inne negatywne reakcje ze strony otoczenia

Czynniki podtrzymujące:

• negatywne wzmacnianie mutyzmu przez zwiększoną uwagę i rozczulanie się nad dzieckiem
• brak odpowiedniej interwencji
• pogodzenie się z mutyzmem dziecka
• zdolność do przekazania prawie każdej informacji niewerbalnie
• izolacja geograficzna lub społeczna
• rodzina należąca do mniejszości etnicznej bądź językowej
• negatywny model komunikacji w rodzinie

W miejscach publicznych, szkole czy przedszkolu, dziecko z mutyzmem jest w sytuacji stresowej i często występują  zachowania takie jak:

• problem dziecka z nawiązaniem kontaktu wzrokowego
• nie uśmiechają się, mają „kamienną twarz”, nie zdradzającą żadnych emocji
• trudno jest im powiedzieć „cześć”, „do widzenia”, „dziękuję”
• wydaje się, że są niekulturalne, ale nie robią tego celowo
• czują duży niepokój, gdy są zmuszane do mówienia
• mogą ssać palce, obgryzać paznokcie, dotykać włosy lub gryźć rękaw bluzki
• mogą być nadwrażliwe na dotyk, zapach, dźwięki z otoczenia lub tłum ludzi
• mają niskie poczucie własnej wartości
• mogą być perfekcjonistami
• nie lubią zmian, szczególnie tych które są zaskoczeniem
• nie lubią być w centrum uwagi

Każdy z nas pewnie zastanawia się jak zachować się w sytuacji, gdy zorientujemy się,

że dziecko może mieć zaburzenia pod postacią mutyzmu wybiórczego. Kilka wskazówek:

• Nie zmuszaj dziecka do mówienia i nie zawstydzaj, jeśli nie jest w stanie rozmawiać w danej chwili
• Traktuj dziecko tak samo jak inne dzieci – nie skupiaj na nim swojej uwagi
• Nie karz dziecka za brak mowy, nie bądź sfrustrowany, jeśli dziecko nie mówi
• Nie zadawaj otwartych pytań, zmień je na pytania zamknięte tak aby dziecko mogło kiwnąć głową tak lub nie
• Postaraj się unikać kontaktu wzrokowego
• Jeśli dziecko się odezwie – ukryj swoje zdziwienie. Zachowuj się normalnie

Pamiętaj!

Milczenie dziecka nie wynika z uporu, manipulacji czy osobistej niechęci dziecka do Ciebie, ale jest spowodowane silnym lękiem. Każde dziecko z mutyzmem wybiórczym pragnie mówić! Doceń każdą próbę porozumiewania się dziecka z Tobą i uważaj to za indywidualny sukces lecz nie pokazuj tego zbyt okazale – normalność w zachowaniu, także będzie „lekiem” !